Na współczesnym rynku pracy wiedza, receptury czy stosowane technologie stanowią dużą wartość i kapitał firmy. Z tego właśnie powodu, dla ochrony tego kapitału, duże firmy i korporacje coraz częściej decydują się na podpisywanie ze swoimi pracownikami umowy o zakazie konkurencji. Czym właściwie jest taka umowa i do czego zobowiązuje jej strony? Kogo może dotyczyć umowa o zakazie konkurencji? Wyjaśniamy najważniejsze kwestie związane z tym dokumentem.
Umowa o zakazie konkurencji w Kodeksie pracy
Zakaz konkurencji to zobowiązanie, zgodnie z którym pracownik zobowiązuje się do niepodejmowania działalności konkurencyjnej w stosunku do pracodawcy, a także do niepodejmowania pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotów konkurencyjnych. Przepisy nie regulują czym dokładnie jest działalność konkurencyjna i ten element należy zawsze precyzyjnie określić w umowie.
Jak rozumieć i czym jest zakaz konkurencji?
Zakaz konkurencji dotyczy niepodejmowania działalności konkurencyjnej w stosunku do pracodawcy, a także niepodejmowania pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie, na rzecz podmiotów prowadzących taką działalność. Na czym jednak miałaby polegać ta działalność konkurencyjna? Może ona dotyczyć:
- prowadzenia działalności gospodarczej we własnym imieniu i na własny rachunek pracownika,
- świadczenia pracy w oparciu o umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną.
Strony mają też możliwość doprecyzowania zakresu zakazu konkurencji. Odbywa się to w oparciu o odrębną umowę. Warto doprecyzować wszystkie aspekty zakazu konkurencji, gdyż w przypadku braku dokładnych regulacji mogą pojawić się wątpliwości dotyczące na przykład tego, czy pracownik może zatrudnić się na innym stanowisku pracy w podmiocie konkurencyjnym.
Sąd Najwyższy zajął już stanowisko w tej sprawie i w postanowieniu z dnia 28 października 2015 roku I PK 19/15 wskazał jasno, że “jeśli dana umowa nie kreuje zakazu podejmowania działalności na konkretnie wskazanym takim samym lub podobnym stanowisku pracy (z takim samym lub podobnym zakresem obowiązków), lecz generalny zakaz podejmowania zatrudnienia na rzecz innych podmiotów prowadzących działalność konkurencyjną wobec działalności pracodawcy, to należy przyjąć, iż ów zakaz obejmuje zatrudnienie na każdym stanowisku w podmiocie konkurencyjnym”. To jednak bardzo ogranicza możliwości dodatkowego zarobkowania przez pracownika, a umowa o zakazie konkurencji staje się sporym brzemieniem.
Kogo może dotyczyć zakaz konkurencji?
Zakaz konkurencji nie jest domyślny. Nie można uważać, że obowiązuje on wszystkich pracowników w momencie podpisania umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Kogo więc dotyczy zakaz konkurencji? Wyłącznie pracowników, którzy w dowolnym momencie trwania stosunku pracy podpisali z pracodawcą umowę o zakazie konkurencji. Umowa ta jest zawsze dokumentem oddzielnym od umowy o pracę. Dodatkowo należy pamiętać, że umowa o zakazie konkurencji może zostać podpisana w dowolnym momencie świadczenia pracy, czyli zarówno na początku współpracy, jak i już w trakcie jej trwania.
Kolejnym istotnym aspektem jest fakt, że zakaz nie działa wstecz, a wyłącznie od momentu podpisania umowy. Dlatego też, jeżeli pracownik wykonywał działalność konkurencyjną przed podpisaniem umowy o zakazie konkurencji, a po jej podpisaniu zaprzestał tej działalności, to nie może on podlegać karze. Sądy zauważają także, że aby uznać określoną działalność pracownika za działalność konkurencyjną niezbędne jest wykazanie rzeczywistego zagrożenia dla interesów pracodawcy.
Zakaz konkurencji może obowiązywać zarówno w trakcie trwania stosunku pracy, jak i po jego wygaśnięciu. Kodeks pracy stanowi, że za okres, w którym pracownik nie może podjąć zatrudnienia w określonym umową charakterze, należy mu się odszkodowanie – nie niższe niż 25 proc. miesięcznego wynagrodzenia, wypłacane przez cały okres, kiedy zakaz konkurencji obowiązuje. Umowa, która nakłada na pracownika zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy, a jednocześnie nie wskazuje wysokości odszkodowania, jest nieważna. Jeśli były pracodawca nie wypłaca pracownikowi odszkodowania, zakaz konkurencji przestaje go obowiązywać.
źródło: https://sawickiwspolnicy.pl
